Fjölmiðlar og stjórnmál

Það er eðlilegt að lítið sé að frétta af efnislegu inntaki stjórnarmyndunarviðræðna hverju sinni. Þannig á það að vera þar  til náð hefur verið utan um þau mál sem verið er að semja um og ganga frá í smærri atriðum. Upplýsingar um fundarstað og kaffibrauð ásamt dularfullum samtölum við aðstoðarmenn í dyragætt á sumarbústað við Þingvallavatn verður að duga okkur hinum þangað til.

Hitt finnst mér athyglisverðara að enginn fjölmiðill virðist hafa áhuga á því að fjalla um viðræðurnar sem slíkar, þ.e. hvernig þær fara fram, hverjir taka þátt í þeim og hvort þær séu í þeim anda sem við sem þjóð viljum láta svo afdrifaríkan atburð gerast. Fjölmiðlar virðast láta sér það í léttu rúmi liggja að tveir ungir menn úr efri tekjulögum samfélagsins eru tveir einir að víla og díla með framtíð þjóðarinnar á meðan nýkjörnir þingmenn úr báðum flokkum mæla göturnar á meðan og virðast áhrifalausir með öllu.

Þetta er svo sem ekkert nýtt og er eitt af því sem leiddi til siðferðislegs falls íslenskra stjórnmála samhliða efnhagshruninu. Í skýrslu Rannsóknarnefndar Alþingis er ítarlega fjallað um stjórnmálamenningu af þessu tagi og segir um það m.a. í siðferðihluta skýrslunnar (bls. 179):

Eitt einkenni hennar (stjórnmálamenningarinnar) er að foringjar eða oddvitar flokkanna leika lykilhlutverk en hinn almenni þingmaður er atkvæðalítill. Um það segir íslenskur stjórnmálamaður með langan feril úr pólitíkinni: „Auðvitað er það svo að flokksræðið nánast í öllum stjórnmálaflokkunum hefur þróast í ofurvald foringjans og klíkunnar. Þess vegna er lýðræðið okkar svona brothætt og veikt og ég velti því fyrir mér hvort í rauninni þurfi ekki að stíga mörg sterk skref vegna þessarar reynslu til að tryggja sterkari stjórnmálamenn og minna foringjaræði.“ Stjórnmálamenn draga hins vegar ávallt dám af þeirri stjórnmálamenningu sem þeir lifa og hrærast í. Séu stjórnsiðirnir slæmir og stjórnkerfið veikt geta sterkir stjórnmálamenn verið varasamir. Í foringjaræði verður hlutur lögþingsins einkum að afgreiða mál sem undirbúin hafa verið í litlum hópi lykilmanna. Þannig gegnir þingið formlegu löggjafarhlutverki sínu, en bæði umræðuhlutverkið og eftirlitshlutverkið eru vanrækt.

Á spássíu á þessari sömu blaðsíðu er fræg tilvitnun í Styrmi Gunnarsson fyrrverandi ritstjóra Morgunblaðsins:

„Ég er búinn að fylgjast með þessu í 50 ár. Þetta er ógeðslegt þjóðfélag, þetta er allt ógeðslegt. Það eru engin prinsipp, það eru engar hugsjónir, það er ekki neitt. Það er bara tækifærismennska, valdabarátta.“

Ein af niðurstöðum Rannsóknarnefndar Alþingis er að fjölmiðlar hafi að ýmsu leyti brugðist hlutverki sínu við að veita stjórnmála- og viðskiptamönnum eðlilegt og gagnrýnið aðhald í aðdraganda Hrunsins og þannig ýtt undir stjórnmálamenningu sem reyndist okkur öllum á endanum dýrkeypt.
Vonandi endurtekur það sig ekki eins og stjórnmálin virðast   gera.